Posted by Volgens sommige studies die het afgelopen jaar zijn verschenen, dreigen veel van onze huidige banen vervangen te gaan worden door technologie, door robots en computers. En niet alleen fabrieksbanen en laaggeschoolde arbeid worden bedreigd, maar ook banen in het middensegment. Gelukkig zijn er ook onderzoekers en visionairs die niet zo pessimistisch zijn want er ontstaat ook meer behoefte aan andere soorten beroepen en er ontstaan zelfs nieuwe beroepen. Per saldo zal de traditionele werkgelegenheid waarschijnlijk wel verminderen.
Om een massaal verlies van banen te voorkomen, het ontstaan van nieuwe beroepen en een andere manier van werken een kans te geven, moeten burgers, overheid en onderwijs snel de bakens verzetten, aldus McAfee. ‘Niet morgen, maar vandaag. Want de technologische trein raast in hoger tempo dan ooit tevoren voort, terwijl de meeste landen zich nog nauwelijks bewust zijn van wat komen gaat’. Vooral het onderwijs zal zich moeten aanpassen en zich moeten richten op het ontwikkelen van andere competenties bij leerlingen en studenten. De belangrijkste competenties voor de toekomst zijn niet meer kennis, toepassen van bestaande modellen of gedisciplineerd werken, maar creatief denken, initiatieven en risico´s nemen, kansen creëren en benutten, samenwerken en communiceren.
Sommige beroepsgroepen zullen groeien en anderen zullen krimpen, maar dat zijn verschuivingen tussen beroepsgroepen. Een belangrijke andere vraag is: wat gaat er gebeuren met de totale omvang van de werkgelegenheid? Is er in de toekomst nog wel genoeg werk voor iedereen? Voor ‘werk’ op de klassieke manier gedefinieerd waarschijnlijk niet. We zullen ‘werk’ anders moeten gaan definiëren. Niet meer als ‘werk in loondienst bij een vaste werkgever’, maar als werk in verschillende functies en rollen bij meerdere werkgevers, als combinatie van werk in loondienst en werk als zelfstandige of als werk in de mantelzorg, in de opvoeding van kinderen en in de vorm van vrijwilligerswerk.
We zullen dan als maatschappij niet alleen anders over werk moeten gaan denken, maar ook over (arbeids-)inkomen. In dit kader stellen sommige visionairs voor dat iedere volwassen burger een basisinkomen krijgt (Rutger Bregman) of dat alle burgers een negatieve inkomstenbelasting krijgen indien het arbeidsinkomen te laag is (Andrew McAfee). Dat geeft burgers veel meer vrijheid om hun eigen ‘werk’ in te vullen. De productiviteitsstijging die mogelijk wordt door de tweede machine-golf kan gebruikt worden om deze vormen van niet-arbeidsinkomen te financieren.
Werk en toekomst
De tweede machine-golf zal een zeker zo grote impact hebben op onze maatschappij als de eerste machine-golf. Dat schept bedreigingen, maar zeker ook kansen. Om de positieve effecten van de tweede machine-golf te benutten, zal iedereen, zowel individuen, als bedrijven, onderwijsinstellingen en overheid de oude dogma’s over werk en inkomen moeten loslaten, zich moeten open stellen voor de nieuwe mogelijkheden en zich actief moeten voorbereiden op de toekomst.